Lieve Reader,
In het boek Leven en wandel van Zorbás de Griek van Nikos Kazantzakis (1883–1957) probeert de hoofdpersoon een bruinkoolmijn te exploiteren in de jaren ’20 op het Griekse eiland Kreta.
Hij krijgt hulp van de levenslustige Zorbás. Deze gozer heeft een fantastisch idee hoe ze op een handige manier de kolen uit de mijn naar beneden krijgen
(hij wil een soort kabelbaan bouwen).
Hij begint uit blijdschap te dansen. Zo manisch dat de verteller hem gebiedt te stoppen.
Hij stapte de barak binnen en ging met een stralend gezicht rechtop voor het komfoor zitten. ‘Wat had je toch, dat je begon te dansen?’
‘Wat had ik dan moeten doen, baas? Ik stikte van blijdschap, ik moest stoom afblazen. En hoe kan een mens stoom afblazen? Met woorden? Pf!’
Een stukje verder in dit gesprek komen we aan bij de kern van het boek. Het element dat ze gebruikten in de verfilming Zorba the Greek (1964).
- De scène die wereldberoemd is geworden.
- Het muziekje dat speciaal voor de film werd gecomponeerd en dat jij ook kent.
- Want je kunt geen Grieks restaurant in Nederland binnenstappen of het komt minimaal één keer langs.
De sirtaki!
(zie ook PS wat mijn band met dit liedje is)
Maar ik wil het nu over het waarom van deze dans hebben.
Zorbás: ‘Er zit een duivel in me en ik doe wat hij zegt. Telkens als ik dreig te stikken, roept hij “dansen, jij!” en dan ga ik dansen. Zo krijg ik weer lucht.’
En dan komt een van de meest schrijnende stukjes in het boek, die dwars door je ziel gaan. De Zorbás die het verleden altijd het verleden laat en er nooit echt over praat, begint opeens te vertellen over de dood van zijn kind:
‘Op een dag ging mijn zoontje Dimitrakis dood, op Chalkidikí, en toen ben ik net zo opgesprongen om te dansen. Familie en vrienden die me bij het lijk zagen dansen, stormden toe om me tegen te houden. “Zorbás is gek geworden,” riepen ze.
“Zorbás is gek geworden!” Maar als ik op dat ogenblik níét gedanst had, was ik gek geworden van de pijn. Want het was mijn eerste zoon en hij was drie jaar, en zijn verlies kon ik niet verdragen. Snap je wel wat ik zeg, baas, of zijn het maar woorden in de wind?’
Dans als je het niet meer weet. Dans als de gevoelens je overmannen.
Ach, man toch, zoals de mensen afgezakt zijn, pt, naar de hel met ze! Ze hebben hun lijf laten verstommen en kunnen alleen nog met de mond spreken. Maar wat moet de mond zeggen, wat kan de mond zeggen?
Precies.
Wat kan de mond zeggen als gevoelens je overspoelen?
Niets.
Dus dans (link naar het boek).
Liefs,
tomson
PS
De sirtaki draaiden ze altijd in het Gelredome als de Griek Nikos Machlas (1973) scoorde. Deze topscoorder woonde drie straten van me vandaan. Maar elke keer als ik hem zag en blij zat te zwaaien, negeerde hij me. De lul.
PPS
De kabelbaan wordt uiteindelijk gebouwd in het boek, maar stort uiteindelijk ook dramatisch in.
Dat is het leven.
PPPS
Niet vergeten. 14 oktober begint de pre-sale van mijn aankomende boek ‘sombere hitsigheid.’ Je staat op de wachtlijst om een getekend exemplaar te krijgen. De eerste 200 krijgen ‘m voor niets.